Plastics

Onverzadigd Polyester (UP)

Algemene informatie

Beschrijving

Onverzadigd polyester (UP) is een thermoharder die (net zoals epoxy) uit twee componenten wordt gemaakt; vloeibare polyesterhars, opgelost in styreen, en een verharder. Als beide componenten samengebracht en gemengd zijn, zal het geheel uitgeharden tot een harde plastic. Vloeibare UP hars is giftig (styreen) en brandgevaarlijk; men dient goede beschermende maatregelen te nemen. Aan de nog vloeibare hars kunnen toevoegingen gedaan worden (kleurstof, glitter). De kosten en het gebruik van onverzadigde polyester lijkt veel op epoxy. Het is een hard, koud materiaal dat zowel transparant als gekleurd voor kan komen. De transparante polyesters vergelen snel. UP geeft een helder en hoog geluid als erop getikt wordt.

Geschiedenis

UP is bekend vanaf ongeveer 1936 en wordt vanaf de jaren 40 verkocht.

Verschijningsvormen

UP kan worden versterkt met glasvezel. Dit type plastic is bekend als glasvezelversterkt polyester (GRP), gebruikt in onder meer de autoindustrie, luchtvaartindustrie, boten en badkamer. Polyester wordt ook versterkt met o.a. carbonvezel, in de luchtvaartindustrie, maar ook in boten en racefietsen bijvoorbeeld. Onverzadigde polyesters hebben veel dezelfde toepassing als epoxies, maar worden niet voor goedkope gebruiksvoorwerpen gebruikt. In musea kunnen polyesters aanwezig zijn in bijvoorbeeld sculpturen, design meubelen en gegoten objecten. Ook wordt het gebruikt voor bowling ballen. Het is vaak moeilijk om polyesters en epoxies van elkaar te onderscheiden. Polyesters zijn iets goedkoper en worden daarom wel vaker door kunstenaars gebruikt.

Eigenschappen

Thermoharder
Dichtheid: 1.1-1.12 g/l
Smeltpunt: 90-245 °C
Glasovergangstemperatuur: -61 (before cure); 94-125 (after cure) °C
Celstructuur (in geval van schuim): Niet van toepassing
Geur: Styreenachtige geur
Gevoel: Geen kenmerkend gevoel
Geluid: Rigide = helder (en hoog)
UV-straling (in geval van kleurloos transparant UP): Licht duidelijk groen/gelig op (maar is vaak zelf ook al (iets) vergeeld)
Polarisatie filters (in geval van glashelder UP): Geeft geen kleur patroon

Degradatie

Proces

Foto-oxidatie (lichtverval), vervuiling (statisch karakter)

Bijzonderheden

Wordt niet gezien als een probleemplastic.

Verschijnselen

Visuele kenmerken: vergeling, vooral straling tussen de 320 en 350 nm zorgt voor sterke vergeling. Het productieproces heeft ook invloed op vergeling. De mechanische eigenschappen nemen af, vooral de buigsterkte.

Gevoeligheid

UP is hooggevoelig voor licht, UV-straling en hydrolyse; middengevoelig voor hoge temperatuur en schommelende RV; laaggevoelig voor zuurstof en ozon, hoge RV en verlaagde temperatuur. Als de componenten van de UP door de kunstenaar verkeerd worden gemengd, kan het oppervlak plakkerig zijn, of plakkerig worden.

Preventieve Conservering

Aandachtspunten

Onverzadigde polyesters zijn relatief onproblematisch. Vermijdt licht en bewaar onder standaard museumomstandigheden (een stabiel klimaat). Ventilatie om verontreinigers te verwijderen. Beschermen voor stof en objecten monitoren voor eventuele veranderingen.
T: 10-30°C
RV: 40-60% met beperkte fluctuaties van ± 5%
Lichtgevoeligheid: ~ 1 Mlx.h tot 1 jwv
UV-straling: < 10 µW/lm