Plastics
Polyethyleen (PE)
Algemene informatie
Beschrijving
Polyethyleen (ook wel polyetheen genoemd) is een van de goedkoopste plastics en wordt veelvuldig gebruikt. Het is een thermoplast, vrij zacht met vaak een witte melkachtige kleur. Het kan in allerlei verschillende vormen en kleuren voorkomen, van transparant tot ondoorzichtig. PE is te herkennen aan het wasachtige gevoel dat het heeft als er overheen gewreven wordt. Ouder PE kan ook gaan geuren. Deze geur, ranzig/zurig, wordt omschreven (in de tool) als oude tupperware/plastic tasjes geur. PE geeft een dof geluid als erop getikt wordt. PE is moeilijk te beschilderen omdat verf niet goed aan het oppervlak hecht.
Geschiedenis
Polyethyleen is in 1898 gesynthetiseerd, maar pas in 1933 was de eerste industriele synthese. In 1937 ging de eerste PE fabriek in bedrijf. Er zijn meerdere vormen van PE, de bekendste zijn LDPE en HDPE, low en high density. HDPE heeft geen vertakkingen aan de polymeerketen en is hierdoor iets harder/stugger dan LDPE. LDPE is sinds 1939 commercieel verkrijgbaar en HDPE is in 1951 ontdekt. Sinds 1957 wordt PE commercieel veel gebruikt en ook als krimpfolie ingezet. De eerste PE schuimen zijn na 1950 op de markt gekomen.
Verschijningsvormen
Er zijn veel vormen van PE; en omdat PE een goedkoop materiaal is, wordt het vrijwel overal voor gebruikt. Het is een relatief zacht materiaal, kan naar wens gekleurd worden en kan in mallen gespoten worden. PE wordt ook als plaat, folie, en tot verschillende soorten schuim geproduceerd. Het wordt veelvuldig gebruikt in de verpakkingsindustrie, als krimpfolie, in allerhande dagelijkse producten als bidons, afvalbakken, tupperware, speelgoedfiguurtjes en in meubels.
Eigenschappen
Thermoplast
Dichtheid: 0.9-0.98 g/l; schuim: 0.015-0.2 g/l
Smeltpunt: 99-138 °C
Glasovergangstemperatuur: -59 tot -133 °C
Celstructuur (in geval van schuim): gesloten of bolletjes
Geur: Oude tupperware/oude plastic tasjes
Gevoel: Wasachtig
Geluid: Rigide = dof; schuim = geen kenmerkend geluid; folie = geen kenmerkend geluid
UV-straling (in geval van kleurloos transparant PE): Licht niet duidelijk op
Polarisatie-filters (in geval van glashelder PE): Geeft een grijs/bruin/wittig patroon
Degradatie
Proces
Foto-oxidatie (lichtverval)
Bijzonderheden
PE wordt niet gezien als een probleemplastic.
Verschijnselen
Visuele kenmerken: Verkleuring, mat worden oppervlak, afname mechanische eigenschappen waardoor scheuren en/of breuken kunnen ontstaan, dimensionele veranderingen (vaak ontstaat eerst een lijnstructuur in het materiaal, waarna het materiaal begint af te brokkelen).
Gevoeligheid
PE is middengevoelig voor UV-straling, licht en zuurstof en ozon; laaggevoelig voor temperatuur, hoge RV en schommelende RV.
Preventieve Conservering
Aandachtspunten
PE is een relatief onproblematisch materiaal. Zeker wanneer licht en UV-straling vermeden wordt.
T: 10-30°C
RV: 30-70%
Lichtgevoeligheid: ~ 30 Mlx.h tot 1 jwv
UV-straling: max. 75 µW/lm
Andere benamingen
- Petrothene
- Formolene
- Sclair
- Ethafoam
- Tyvec
Heb ik te maken met...
PE wordt industrieel veel gevormd omdat het een goedkoop materiaal is. Het is er in allerlei kleuren, van kleurloos transparant (zal nooit glashelder zijn) tot ondoorlaatbaar gekleurd. Het is relatief zacht en als het niet heel dik is heeft het hierdoor enige mate van buigzaamheid. Denk bijvoorbeeld aan een bidon of een tupperware bakje. PE wordt ook gebruikt voor bijvoorbeeld speelgoedpoppetjes, kunststof plinten. PE is zacht en relatief makkelijk te krassen. Verder heeft het een kenmerkend wasachtig gevoel als eroverheen gewreven wordt. Oud PE gaat ruiken, een geur die in de Tool omschreven is als ouder tupperware/plastic tasjes. Verder is PE niet goed te verven omdat verf niet aan het oppervlak hecht. Tikken op PE geeft (meestal) een doffe klank.
Bijzonderheden
R-04 in de PIT-kit is PE. PE is een stabiel materiaal, zeker als het in museumcondities bewaard wordt met uitsluiting van UV-straling en zo min mogelijk in het licht.
Kunstwerken/kunstenaars
Tony Craig gebruikt regelmatig hergebruikte objecten van PE in zijn kunstwerken.
Platen van PE zijn relatief zacht, 'en buigzaam', maar de buigzaamheid is afhankelijk van de dikte van de plaat. PE platen zijn nooit helder transparant. Soms kan PE plaat herkend worden doordat aan de afwerking te zien is dat het een zacht materiaal is (bijvoorbeeld als er rafels aan hangen of diepe krassen zichtbaar zijn). Het is makkelijk in te krassen en een kras op PE ligt echt in het materiaal. Verder zijn het wasachtige gevoel dat het geeft als eroverheen gewreven wordt en de tupperware/oude plastic tasjes geur die het kan hebben ook goede herkenningspunten. Het verven van een PE plaat is niet goed mogelijk.
Bijzonderheden
P-05 en P-08 in de PIT-kit zijn beiden PE plaat. PE is een stabiel materiaal, zeker als het in museumcondities bewaard wordt met uitsluiting van UV-straling en zo min mogelijk in het licht.
PE folie is een veelgebruikt verpakkingsmateriaal. Vershoudfolie is vaak van PE en plastic tassen ook. Ook is PE de drager van ducttape. PE folie kan transparant zijn en ook gekleurd. Als het transparant is heeft het vaak een beetje een melkachtige glans en is het niet helemaal glashelder. Als er met UV-straling op geschenen wordt licht het niet fel op, en met de polarisatiefilters geeft het een beetje grijs/bruin/wittige kleuren. Het wasachtige gevoel dat PE heeft als eroverheen gewreven wordt, is erg kenmerkend. PE folie is een van de weinige (als niet de enige?) folies die opgerekt kan worden zonder te breken en wordt daarom ook veel gebruikt als krimpfolie. Verder kan oud PE een stinkende geur krijgen die in de Tool omschreven is als tupperware/oude plastic tasjes geur. Daarnaast is PE zonder behandeling niet goed te beschilderen.
Bijzonderheden
F-02 in de folie-waaier is PE folie. PE is over het algemeen een stabiel materiaal, zeker als het in museumcondities bewaard wordt met uitsluiting van UV-straling en zo min mogelijk in het licht. Omdat folies erg dun kunnen zijn is de kans op scheuren aanwezig, zeker als er spanning op het materiaal staat. Wellicht dat ondersteuning van het materiaal dan gewenst kan zijn. Als PE draagtassen gedrukt zijn (logo, merken informatie), dan kunnen deze tassen na een aantal jaren volkomen verkruimeld zijn. Dit komt door het Corona proces voorafgaand aan het bedrukken met inkt.
Kunstwerken/kunstenaars
De kunstenaars Andreas Slomonski, Paul de Reus en Duane Hansen hebben kunstwerken gemaakt waar plastic draagtassen van PE folie zijn toegepast.